SGP Schippers

De spiegel van Guido de Brès volgens SGP-er J. Schippers

Op 2 juli 2017 stond er in het RD een artikel van dhr. J. Schippers, directeur van de Guido de Bres-Stichting, het wetenschappelijk instituut voor de SGP. Het artikel is getiteld 'Guido de Brès houdt overheid en kerk een spiegel voor' (klik hier).

Naar aanleiding van zijn artikel heb ik hem enkele vragen gesteld:

De SGP heeft meegewerkt aan het omver werpen van Saddam Hoessein (Irak) en Muammar Gaddafi (Libië) met als gevolg een enorme chaos die tot op de dag van vandaag voortduurt. In het vacuüm wat ontstond in Irak is de hele oproer ontstaan met als dieptepunt het ontstaan van ISIS (Islamitische Staat). De SGP heeft dus niet gehandeld overeenkomstig Gods Woord (Rom. 13) en hetgeen Guido de Brès op grond van Gods Woord leert. Het ware dus beter dat u het artikel concreet toepast op de huidige tijd, want daar gaat het altijd om. Waarom heeft u dat niet gedaan? Of vindt u dat de SGP niet in strijd met Gods Woord heeft gehandeld door steun te verlenen aan het omverwerpen van overheden, en vervolgens chaos te creëren?

De heer Schippers heeft netjes geantwoord en hij gaf aan dat mijn vraag hem wel boeide en dat het altijd spannend is als je oude uitspraken citeert, op de actuele situatie toepast en dan weer tegen een krommigheid aanloopt. Hij gaf aan uit de boeken te weten dat Guido de Brès tijdens het beleg van Valenciennes er sterk op hoopte dat de stad ontzet zou worden doordat Hendrik van Brederode en Willem van Oranje met hun krijgslieden zouden komen om de soldaten van Margaretha van Parma, die de stad belegerden, te verjagen, en dat terwijl Margaretha van Parma het overheidsgezag over de stad Valenciennes uitoefende. De Brès was volgens Schippers hevig teleurgesteld en ook verontwaardigd dat Brederode en Oranje niet kwamen opdagen. Dit voorval kon Schippers in zijn korte bijdrage in het RD van rond de 800 woorden niet noemen. Dan zou hij een bijdrage moeten gaan schrijven over de reformatorische visie op het recht van verzet. Blijkbaar kan het allebei: oproepen tot gehoorzaamheid aan de overheid èn opstand tegen het wettige gezag rechtvaardigen. Dit laatste is overigens volgens de reformatorische opvatting alleen geoorloofd wanneer de heerser zijn boekje te buiten gaat en er redelijke kans bestaat op het doen slagen van de machtsovername. Dit om chaos en onschuldige slachtoffers te voorkomen. Daarom is het in deze visie aan individuele christen-burgers niet toegestaan om ongehoorzaam te zijn aan de wettige overheid, voor zover deze geen persoonlijk handelen eist dat tegen Gods inzettingen indruist (het Gode meer gehoorzaam zijn dan de mensen is in zo'n situatie van toepassing).

De heer Schippers vervolgt verder dat wat betreft de steun van de SGP aan het verjagen van Saddam Hoessein en Muammar Gaddafi hij van mening is dat een internationale coalitie (met brede steun vanuit de internationale gemeenschap) een machthebber, dictator of tiran met recht en reden mag aanpakken of zelfs afzetten, wanneer er sprake is van aanhoudend onrecht en voortdurende repressie en willekeur in een land, wat (in belangrijke mate) ook te wijten is aan het brute optreden van zo'n machthebber. Dit strookt met het traditionele op de Bijbel gefundeerde recht op verzet tegen tirannen. Het probleem is vaak wel: hoe kun je de kans van slagen van zo'n actie op een betrouwbare manier inschatten? Kun je er betrekkelijk zeker van zijn dat er na het verjagen van een tiran geen chaos ontstaat in een land c.q. dat je er in slaagt de situatie onder controle te houden? Er mag geen chaos ontstaan die net zo erg of mogelijk voor een groot deel van de bevolking nog erger is dan de betrekkelijke orde die een dictatuur weet tot stand te brengen. Als het gaat om Irak en Libië, dan zien we dat de internationale gemeenschap of coalitie van landen dit veel te optimistisch heeft ingeschat. Een democratie in Irak vestigen, zoals de Amerikaanse regering dit suggereerde, dat is echt overmoedig gebleken. Zowel in Libië als in Irak is sprake van verschillende bevolkingsgroepen / religieuze groepen die elkaar fanatiek bestrijden. Tijdens het dictatoriale bewind werden dergelijke groepen stevig onder de duim gehouden. Dat maakt de inschatting van het risico van mislukken zo lastig. Beide landen zijn kunstmatige staten, ze kennen geen natuurlijke grenzen of afbakening die spoort met de leefgebieden van verschillende volkeren, religieuze groeperingen, clans of volksstammen. Zo'n chaos geeft duistere krachten als ISIS de gelegenheid zich breed te maken.

Die chaos is uiteraard nooit beoogd en zeker ook niet in dergelijke mate voorzien. Eigenlijk zit de verdeeldheid in genoemde landen nog veel dieper dan dat deze vermoed werd. Vandaag de dag zien we dat het volk van Syrië een slachtoffer geworden van de eerdere mislukte pogingen om orde op zaken te stellen in Afghanistan, Irak en Libië. De burgeroorlog in Syrië kon daardoor veel te lang doorgaan alvorens ein-de-lijk de internationale gemeenschap overging tot ingrijpen. En ook dit ingrijpen is echt niet ideaal, er is sprake van veel 'collateral damage' - zoals dat dan wordt geduid. Schrijnend. Een ander voorbeeld. Indertijd in de jaren '90 was de SGP tegen het ingrijpen in voormalig Joegoslavië, althans tegen de NL-missie die uitgelopen is op het bloedbad in Srebrenica. Het bezwaar van de SGP-fractie was toen dat de NL-militairen veel te licht bewapend waren (en ook niet direct beschikten over het luchtwapen). Met andere woorden: als je ingrijpt moet je je niet alleen ervan vergewissen of er rechtvaardige gronden zijn, maar ook over voldoende capaciteit beschikken om de situatie na de tirannie onder controle te krijgen en orde te houden.

Kortom: de intentie van de SGP was zeker niet om chaos te creëren in Libië, Irak en Afghanistan. Daarom kun je niet concluderen tot steun aan een ingrijpen dat in strijd is met Romeinen 13. Wel kun je achteraf vaststellen dat het verjagen van brute tirannen één ding is, maar het (enigszins) herstellen van gerechtigheid en het realiseren van (relatieve) vrede in een land dat geteisterd is door een dictator bepaald niet gemakkelijk is - veel moeilijker blijkt en veel meer middelen en langduriger militair ingrijpen vergt dan tevoren werd ingeschat. Om die reden staat hij ook echt niet meteen te pleiten voor ingrijpen waar dat maar kan. Grote voorzichtigheid en terughoudendheid moet het uitgangspunt zijn. Noord-Korea is bijvoorbeeld een land waar je de brute dictator op basis van je rechtsgevoel het liefst meteen zou willen verjagen, maar Schippers denkt dat de kans van slagen nu niet heel groot is en de bijkomende gevolgschade (slachtoffers onder de burgerbevolking in Noord- en Zuid-Korea) wel eens enorm kan zijn, zodat het middel (helaas) erger is dan de kwaal.

Tot slot excuseert hij zich voor zijn wat lange beantwoording en bij het nadenken de afgelopen dagen over mijn vraag schoot hem het ene na het andere te binnen. Hij hoopt dat hij enige helderheid heeft gegeven over het onderscheid tussen de primaire roeping van een burger (gehoorzaamheid, tenzij) en die van een overheid of coalitie van overheden die, onder strikte voorwaarden, bevoegd kan zijn om een mede-overheid die haar macht misbruikt aan te pakken of zelfs af te zetten.

Dhr. Schippers heb ik het volgende gemeld naar aanleiding van zijn reactie:

U haalt de geschiedenis aan over het beleg van Valenciennes. U moet wel beseffen dat Margaretha van Parma een roomse landvoogdes was totdat Alva in 1567 gezonden werd en de 80-jarige oorlog begon. In Valenciennes is Guido de Brès opgehangen en is het calvinisme uitgeroeid waardoor vele protestanten naar het noorden vluchten. De inquisitie vierde hoogtij in die periode. Hier was een geloofsstrijd gaande! Dat is de kanttekening die ik bij uw reactie op dit punt wil maken, maar wel essentieel!

Van die geloofsstrijd is in het geheel geen sprake in de situaties waarbij landen zijn aangevallen door Westerse mogendheden (met steun van de SGP), terwijl die landen helemaal ons land niet hebben bedreigd! Nergens in de Bijbel komt u een legitimatie tegen om dan een ander land aan te vallen. Er kan gezegd worden dat de dictators aldaar ook bruut waren. Dat ontken ik niet, maar als dat de maatstaf is waar ga je dan beginnen en waar ga je eindigen? Dan kun je elk land in Afrika wel aan gaan vallen en dan kun je elk moslimland wel aan gaan vallen. Er wordt dus door het Westen puur willekeur toegepast. Preventieve oorlogvoering zoals we dat noemen is niet te legitimeren met een beroep op de Bijbel, ook niet als er wel een plan zou zijn om chaos te voorkomen. Ook het met geweld invoeren van een democratie is on-Bijbels. Is een democratie dan een Bijbelse regeervorm? Het betekent ‘regeren door het volk’ en staat haaks op de theocratie!

Wat betref Syrië. Daar heeft het Westen rebellengroepen gesteund (en nog) om te proberen de president te verdrijven. Ook heeft het Westen de chaos in de Oekraïne aangewakkerd en provocatief gehandeld in Kiev om de zittende president te verjagen. Dit soort acties zijn ook niet met een beroep op de Bijbel te rechtvaardigen. Lees ook maar eens wat pater Maes zegt aangaande Syrië (klik hier). Hieronder volgt een citaat uit het artikel:

De pater woont sinds 2010 in de Syrië. Het eerste jaar heersten er vrede en harmonie in deze rijke en ontwikkelde staat. „Toen doken er ineens tienduizenden zwaar bewapende strijders op in mijn omgeving, als uit het niets. Ze waren soms zwaar gedrogeerd en schoten op iedereen, ook op elkaar. Het is een wonder dat we in ons klooster het er levend van afgebracht hebben.” Zoals Maes de triomftocht van de pil terugvoert op mediamanipulatie, zo verwijt hij de media manipulatie van de gebeurtenissen in Syrië. „Het feit dat Syrië een soeverein, onafhankelijk land blijft met een onafhankelijke bank en grondstoffen die voor het volk zijn en niet voor de grote wereldheersers, is voor de westerse machthebbers onaanvaardbaar. Een onbekende, rustige oogarts in Londen die omwille van de dood van zijn broer verplicht wordt president te worden, wordt nu plots afgeschilderd als de meest gruwelijke dictator van wie iedereen vertelt dat hij heel de dag niets anders doet dan zijn eigen mensen vermoorden. Dat geldt ook van de vermeende gifgasaanvallen. Kinderen worden bedekt met poeder, en camera’s van hoge Hollywoodkwaliteit filmen situaties die in scène zijn gezet. Waar zijn echter de moeders bij de kinderen, die toch typerend zijn voor het Oosten? Gewone Syriërs plakken foto’s van Assad of Poetin op de achterruit van hun auto, denkt u nu dat de Syriërs zelf niet weten wie hun redders en wie hun moordenaars zijn? Poetin is degene die opkwam voor het internationale recht en zorgvuldige aanvallen deed. Hij steunde daarmee Assad, natuurlijk ook uit eigen belang om het terrorisme te bestrijden dat onder meer via de Kaukasus het Russische rijk binnendringt. Ik heb mijn leven te danken aan Poetin en Assad.”